Project

Wat en waarom?
In 1971 werd de Grevelingen afgesloten door de Brouwersdam als een van de Deltawerken. Daarmee werden veiligheid en bereikbaarheid in het gebied geborgd. De Grevelingen ontwikkelde zich als internationaal belangrijk natuurgebied, aantrekkelijk voor recreatie en duiksport en van belang voor visserij op schaal- en schelpdieren.

Echter, in de loop der jaren ging de waterkwaliteit achteruit. Met het verdwijnen van eb en vloed ontstond in delen van het gebied gebrek aan zuurstof. Dat zorgt voor ‘dode bodems’ waar alleen bacteriën gedijen. Zonder bodemleven ontbreekt een belangrijke schakel in de voedselketen en dat maakt het hele ecosysteem kwetsbaar.

Daar moet wat aan gebeuren. Dat is niet alleen belangrijk voor de natuur, het is ook een voorwaarde voor de verdere duurzame ontwikkeling van (water)recreatie, toerisme, visserij en de regionale economie. Doel is het creëren van een toekomstbestendig ecosysteem waar waterveiligheid, water van een goede kwaliteit en hoogwaardige natuur goed samengaan met een krachtige economie.

Door het realiseren van een afsluitbare doorlaat in de Brouwersdam komt getij terug in de Grevelingen. Ten behoeve van de beheersbaarheid wordt slechts beperkt getij teruggebracht waardoor de veiligheid blijft gewaarborgd. In het project wordt rekening gehouden met de zeespiegelstijging als gevolg van de klimaatverandering.

Getijdencentrale
Wanneer er een doorlaat in de Brouwersdam wordt gemaakt, biedt dat ook kansen voor de combinatie met een getijdencentrale waarbij met de beweging van eb en vloed duurzame energie opgewekt wordt.

De opgedane kennis met het realiseren van beperkt getij en het opwekken van energie daarbij door middel van een getijdencentrale is een interessant exportproduct naar rivierdelta’s elders in de wereld die net als wij te maken krijgen met zeespiegelstijging.

In het najaar van 2018 is een marktconsultatie georganiseerd als vervolg op de eerdere marktconsultatie uit 2013. Meer informatie over de eerdere plannen voor een getijdencentrale kunt u hier vinden.

Samenwerking
In het werkverband Getij Grevelingen werken de ministeries van IenW, LNV en EZK samen met de provincies Zeeland en Zuid-Holland, de gemeenten Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland, Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat.

Het realiseren van een doorlaat, al dan niet in combinatie met een getijdencentrale, is niet de enige maatregel die is voorzien om de waterkwaliteit in het Grevelingenmeer en Volkerak-Zoommeer op peil te brengen. Rijkswaterstaat heeft in 2017 in opdracht van de ministeries van IenW en LNV verkend wat nodig is om alle grote wateren in Nederland ecologisch gezond en toekomstbestendig te maken. Het resultaat hiervan is een voorstel voor een pakket van maatregelen voor een meer natuurlijke dynamiek van het water en de ecologische processen die daarbij horen. Het terugbrengen van beperkt getij op de Grevelingen is een van de maatregelen uit dit pakket.

Wettelijk kader en omgeving
Met de doorlaat voldoen we aan de waterkwaliteitseisen zoals gesteld in de Waterwet. In de realisatie zal ook voldaan moeten worden aan de Natura2000 wetgeving. Het spreekt voor zich dat bij het ontwikkelen van het plan ook de belangen van alle mensen en organisaties in, op of rond de Grevelingen meegewogen worden. Er wordt onderzoek gedaan naar alle effecten aan beide kanten van de dam.

Optimale balans
Belangrijk onderdeel van de verkenningsfase was het zoeken naar een optimale balans tussen de grootte van de getijslag, nodig om voldoende stroming te realiseren om de waterkwaliteit te verbeteren, en tegelijkertijd het zoveel mogelijk behouden van de door Natura2000-wetgeving beschermde natuur op de eilanden en oevers. Voor de planuitwerkingsfase wordt nu uitgegaan van een getijslag van 40 cm rondom een middenpeil van NAP -30 cm, 10 cm lager dan het huidige middenpeil op de Grevelingen. Bij vloed is dan het maximale waterpeil gelijk aan de huidige situatie. Alleen wordt dit peil straks twee keer per dag bereikt en nu is dat ongeveer twee keer per maand, bijvoorbeeld bij harde wind.  

Hiermee ligt er nu een oplossing waarbij de waterkwaliteit en de natuur onder water substantieel verbeteren. Tegelijkertijd wordt recht gedaan aan de bestaande natuurwaarden op de oevers en ontstaat circa 600 hectare nieuw intergetijdengebied. In dit filmpje wordt dit geïllustreerd. Doordat het water bij vloed vaker dan nu op de oevers komt, wordt er in het gebied nieuw leefgebied gemaakt voor bijzondere dieren en planten waar in de oeverzone minder plek voor zal zijn. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de aanleg van een nieuw vogeleiland. 

Zeespiegelstijging
Door zeespiegelstijging wordt het op termijn lastiger om bij eb het water uit de Grevelingen te laten stromen. De maximaal haalbare getijslag wordt dan kleiner en de zuurstofloosheid neemt weer toe. In de planuitwerkingsfase is aan het projectteam gevraagd twee varianten van de doorlaat uit te werken. Een doorlaat met een getijdencentrale die duurzame energie op kan wekken en mogelijk ook over pompcapaciteit beschikt om water uit de Grevelingen te pompen. Of een adaptief doorlaatmiddel dat geschikt is gemaakt om er op een later moment pompen of een getijdencentrale in te bouwen. 

Er wordt een klimaatrobuuste strategie ontwikkeld waarbij rekening gehouden wordt met verwachte zeespiegelstijging, om mede via het peilbeheer met getij op de Grevelingen een duurzaam en toekomstbestendig ecosysteem te kunnen beheren en borgen. Ook wordt tijdens de planuitwerkingsfase afgewogen of de getijdenenergie privaat of publiek moet worden opgewekt.

Zeeanemoon
Getijdencentrale